وکالت در دعاوی

وکالت چیست ؟

وکالت واژه ای عربی است و در لغت به معنی تفویض و واگذار کردن، همچنین اعتماد و تکیه کردن است و در تعریف کلمه وکالت می توان بیان نمود که وکالت به معنی واگذاری انجام کاری به شخص دیگری می باشد. به عبارت دیگر وکالت به معنی این است که یک شخص شخص دیگری را در انجام امری نایب و جانشین خود قرار دهد. در اصطلاح حقوقی وکیل به کسی گفته می شود که از طرف دیگری به موجب عقد وکالت مامور انجام دادن امری است. به کسی که وکالت می دهد «موکل» و به شخصی که وکالت به او داده می شود «وکیل» گفته می شود.

تعریف عقد وکالت :

وکالت یکی از عقود جایز است و مطابق با ماده 656 قانون مدنی عقد وکالت چنین تعریف گردیده است« وکالت عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین، طرف دیگر را برای انجام امری نایب خود می نماید ». از تعریف فوق استنباط می گردد که اثر عقد وکالت نیابت است بدین معنی که موکل اقدام وکیل را در مورد انجام عملی، به منزله اقدام خود میداند. موضوع وکالت ممکن است انجام یک عمل حقوقی مانند فروش خانه، فسخ اجاره و طلاق و … باشد یا امر دیگری که در شمار اعمال مادی است مانند ساختن بنا و …

مطابق ماده 657 قانون مدنی:«‏تحقق وکالت منوط به قبول وکیل است.» ‏به این معنا که برای تحقق عقد وکالت می بایست وکیل نیز قبول وکالت نماید. برابر ماده ۶۵٨‏: «وکالت ایجاباً و قبولا به هر لفظ یا فعلی که دلالت بر آن کند واقع می شود.» ایجاب (اعلام اراده طرف اول قرارداد) و قبول (اعلام اراده طرف دوم قرارداد) می تواند با لفظ و نوشته یا فعل باشد. از آنجائیکه برابر قانون ایجاب و قبول عقد وکالت می تواند فعلی و عملی باشد، فلذا در بسیاری از موارد مشاهده می شود که سند وکالت نامه، تنها به امضای موکل می رسد و در ادامه نیز وکیل مذکور در وکالت نامه با اجرای مفاد آن و انجام موضوع وکالت قبولی خود را بصورت فعلی و عملی اعلام می نماید.

وکیل دادگستری کیست ؟​

وکیل دادگستری به شخصی گفته می شود که دارای پروانه وکالت دادگستری باشد و بتواند به اعتبار این پروانه نسبت به طرح، پاسخگویی و پیگیری و تعقیب دعاوی موکلین خویش در مراجع قضائی و شبه قضائی اقدام نماید. لازم به ذکر است که اعتبار پروانه وکالت وکیل دادگستری منوط به تمدید این پروانه می باشد.

تعریف دعاوی :​

دعاوی جمع دعوا می باشد و دعوا در لغت به معنی ایجاد اختلاف بین دو طرف، مورد بازخواست قرار دادن، نزاع، کشمکش، مجادله و مرافعه می باشد. دعوا در اصطلاح حقوقی عبارت از ادعای تجاوز و یا انکار حقی است که تثبیت آن از مراجع قضائی و قانونی درخواست می گردد.

وکالت در دعاوی به چه معنی می باشد ؟

از نظر قانونی کاری که وکیل دادگستری برای موکل خود انجام میدهد در قالب عقد وکالت می باشد و امری که وکیل دادگستری برای آن نایب می شود همان دعوا است، چه موکل خواهان باشد چه خوانده چه شاکی و چه متهم. البته ناگفته نماند که مطابق با رأی  وحدت رویه شماره ۱۷۵-۵؍۸؍۱۳۷۵ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری «اختصاص وکالت نامه های وکلای دادگستری به مراجع قضایی نافی اعتبار آنها در مراجع غیرقضایی نیست. ولی در هر صورت مسئولیت و تکلیف وکیل دادگستری همانطور که از نام آن پیداست در داخل دادگستری و مربوط به دادرسی می باشد. تهیه وسیله اجرای قرارهای مربوطه، معرفی شهود و مطلعین و آوردن آنها به دادگاه یا محل اجرای قرار و همچنین جلب متهم، شناسایی اموال جهت توقیف و مراجعه به ادارات ثبت و همچنین مراجعه به کلانتری و ابلاغ اوراق و مراجعه به کلیه مراجع غیر دادگستری به عهده وکیل نیست و با اخطار وکیل و عدم اقدام یا تاخیر موکل، مسئولیتی متوجه وکیل نخواهد بود و صرفا وظیفه وکیل، دفاع از موکل دردادسرا یا دادگاه می باشد، مگر اینکه مسئولیت ها و وظایف مازاد مانند فیمابین وکیل و موکل مورد توافق قرار گیرد.

تقسیم بندی دعاوی قابل طرح در محاکم :

دعاوی قابل طرح در محاکم مختلف به چهار دسته حقوقی، کیفری، اداری و شبه قضائی تقسیم می شوند.

دعاوی حقوقی

این دعاوی که عمدتاً مرتبط با امور مدنی هستند در دادگاههای حقوقی مطرح شده و در یک تقسیم بندی کلی و نه چندان دقیق در مقابل دعاوی کیفری قرار می گیرند. اختلاف ناشی از عدم انجام یک تعهد در قرارداد و طرح دعوا برای الزام طرف مقابل به انجام تعهد، اختلاف بر سر مالکیت اموال و یا جبران خسارت و … از مصادیق دعوای حقوقی یا مدنی است. دعاوی مربوط به خانواده نیز از جمله دعاوی حقوقی هستند اما در دادگاه متفاوتی مورد رسیدگی قرار می گیرند.

دعاوی کیفری

هر زمان که رفتاری جرم انگاری شده باشد و برای آن مجازاتی از قبیل حبس، شلاق، جزای نقدی و غیره در نظر گرفته شده باشد، دعاوی مربوط به آنها تحت عنوان دعوای کیفری باید در دادسراها و دادگاه های کیفری پیگیری شود. به عنوان نمونه در خصوص کلاهبرداری که در آن فردی با انجام مانور متقلبانه دیگری را فریب می دهد مجرم نه تنها ملزم به جبران خسارت مدنی در حق قربانی خواهد بود، بلکه برای این رفتار مجازات حبس نیز در نظر گرفته شده است.

دعاوی اداری

دعاوی اداری بسیار متنوع هستند. از انواع دعاوی اداری میتوان به تظلم خواهی مردم نسبت به اقدامات و تصمیمات نهادهای دولتی اشاره کرد. به عنوان مثال درخواست ابطال برخی مصوبات مانند آیین نامه های دولتی در صورتی که خلاف قانون یا شرع باشد و یا تصویب آن خارج از حوزه اختیار دولت باشد، در دیوان عدالت اداری طرح می شود و یا دعاوی که پیرو رصد و کشف تخلفات جرایم مربوط به دستگاه های دولتی و گزارش سازمان بازرسی کل کشور در دستگاه قضایی مطرح می گردد.

دعاوی شبه قضائی

برخی از محاکم از این جهت که به تخلفات و اختلافات رسیدگی میکنند با محاکم قضایی شباهت داشته ولی مرجع قضائی محسوب نمی گردند. به دلیل وجود برخی تفاوتها از جمله این که افراد رسیدگی کننده لزوماً قاضی نیستند به آنها محاکم شبه قضایی گفته می شود. از جمله دعاوی شبه قضایی می توان به هیات های حل اختلاف میان کارگر و کارفرما و هیات های حل اختلاف شهروندان و شهرداری در خصوص عوارض و تخلفات ساختمانی، هیات داوری بورس و اوراق بهادار و … اشاره نمود.